اخیرا با ورود تکنولوژی‌های دیجیتال به دنیای پزشکی، بسیاری از روندها وشیوه‌های قدیمی در حال ساده سازی، پیشرفت و جایگزین شدن هستند. یکی از عرصه‌های خودنمایی تکنولوژی در تشخیص‌های بالینی بوده است. به طور کلاسیک تشخیص بیماری‌ها توسط پزشک با گرفتن شرح حال و انجام معاینه و در صورت نیاز انجام آزمایش‌های پاراکلینیکی انجام می‌شود. پزشک با اطلاعاتی که از این منابع به‌دست می‌آورد لیستی از تشخیص‌های افتراقی در ذهن خود تهیه می‌کند و آن‌ها را براساس ملاک‌های مختلف اولویت‌بندی می‌نماید تا در نهایت به محتمل‌ترین تشخیص برسد.
تکنولوژی تشخیصی در پزشکی
برای درک بهتر از اینکه تکنولوژی‌های دیجیتال چگونه ابزارهای تشخیص بالینی را تحت تاثیر قرار داده‌اند آن‌ها را به 4 دسته اصلی تقسیم می‌کنیم. این 4 دسته شامل موارد زیر می‌شوند:
- بهبود روش‌های قبلی
- تسهیل استفاده از ابزار
- ابزارهای جدید برای فرضیات قبلی
- روش‌ها و ابزارهای کاملا جدید
بهبود روش‌های قبلی با استفاده از تکنولوژی تشخیصی
با استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال به خصوص تکنولوژی هوش مصنوعی می‌توان روش‌های تشخیصی که از پیش وجود داشته و مدام مورد استفاده قرار می‌گیرند را بهبود بخشید. به عنوان مثال ابزارهای کمک تشخیصی در رادیولوژی یا پاتولوژی با کمک پردازش تصویر کمک می‌کنند که پزشک بتواند با اطمینان بیشتر تشخیص دهد و احتمال دیده نشدن نشانه‌ای در تصویر یا لام کاهش پیدا کند. ابزارهای کمک تشخیصی فقط در پردازش تصاویر ثابت کاربرد ندارند و حتی در تصاویر متحرک مانند سونوگرافی، کولونوسکوپی، آندوسکوپی یا اکوکاردیوگرافی نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
تسهیل استفاده از ابزارها
تکنولوژی دیجیتال این امکان را فراهم نموده که استفاده از برخی از ابزارها و روش‌های تشخیصی به اندازه‌ای آسان شود که توسط عموم مردم مورد استفاده قرار گیرند و یا آنکه امکان استفاده از آن‌ها در هر محلی به خصوص مناطق دور افتاده فراهم گردد. از این موارد می‌توان به اتوسکوپ یا افتالموسکوپ‌هایی که بر روی گوشی موبایل سوار می‌شوند و با اپلیکیشن خود می‌توانند تصاویر گوش یا شبکیه را تهیه و تحلیل کنند، اشاره کرد. همچنین می‌توان دستگاه‌های سونوگرافی را نام برد که به اندازه یک تلفن همراه کوچک شده‌اند یا ابزارهای ارزان و ساده‌ای که گوشی موبایل را تبدیل به میکروسکوپی با توانایی تشخیص مالاریا در لام خون محیطی می‌کند.
ابزارهای جدید برای روش‌های شناخته شده
استارتاپ نیرامای(Niramai) یک استارتاپ هندی است که از سال 2016 آغاز به فعالیت کرده است. محصول این استارتاپ یک دستگاه ترموگرافی برای گرفتن تصاویر حرارتی و نرم‌افزار تحلیل این تصاویر برای غربالگری سرطان پستان است. پیش از این نیز دانشمندان می‌دانستند که تومورها را می‌توان در تصاویر حرارتی تشخیص داد ولی چشم انسان قدرت تحلیل و تفاوت گذاشتن میان رنگ‌ها در تصویر حرارتی را ندارد و به راحتی دچار اشتباه می‌شود. در حالی که کامپیوتر از طریق هوش مصنوعی و یادگیری ماشین می‌تواند به راحتی و دقت بالا این تصاویر را تحلیل و بسیار زودتر از آنکه تومور در تصاویر ماموگرافی دیده شود آن‌ها را تشخیص دهد.
در این دسته دقیقا به نمونه‌هایی مانند نیرامای اشاره داریم که ابزارهایی برای استفاده از روش‌های قدیمی ارائه‌داده‌اند که تا قبل از این به دلیل نبودن ابزارهای تشخیصی مناسب و به صرفه امکان استفاده از آن روش‌ها وجود نداشت. با استفاده از تکنولوژی می‌توان برخی از این روش‌ها را واقعا مورد استفاده قرار داد. حوزه دیگری که می‌توان تا حدود زیادی در این دسته تصور کرد تحلیل توالی ژنتیکی و شناسایی برخی ژن‌های خاص است.
روش‌ها و ابزارهای کاملا جدید تکنولوژی تشخیصی
شاید بتوان گفت که تحول اصلی دیجیتال برای ابزارهای تشخیصی در این دسته اتفاق می‌افتد. تکنولوژی‌های دیجیتال امکان فکر کردن به روش‌هایی را به ما داده است که پیشتر در فیلم‌های علمی تخیلی دیده بودیم. تصور کنید که دستگاه دستیار صوتی شما بتواند صدای نفس‌های شما در هنگام خواب را تحلیل کند و اگر اختلالی در نفس‌های شما به وجود آمد که احتمال مشکلی خطرناک مانند سکته قلبی یا آپنه تنفسی را بدهد به اورژانس یا اطرافیان شما اطلاع دهد. این تصور امروزه خیلی دور از واقعیت نیست.
آیا ابزارهای تشخیصی متحول خواهند شد؟
با مروری بر مثال‌های گفته شده می‌توان دریافت که تکنولوژی‌های دیجیتال به آرامی در حال نفوذ در ابزارهای تشخیصی موجود هستند و جای خود را به عنوان ابزارهای کمک تشخیصی و یا ارتقا دهنده آن‌ها پیدا کرده‌اند، ولی به‌نظر می‌رسد که در آینده‌ای نزدیک باید شاهد روش‌ها و ابزارهای بسیار جدید، نوآورانه و حتی غیرقابل تصوری باشیم که به واسطه وجود تکنولوژی معرفی می‌گردند. هرچند همیشه ایجاد ابزارهای تشخیصی جدید همراه با افزایش هزینه‌های سیستم سلامت و بیماران بوده است ولی با توجه به ماهیت تکنولوژی‌های دیجیتال و رسالت آن‌ها به‌نظر می‌رسد که بسیاری از راهکارهای تشخیصی دیجیتالی صرفه اقتصادی مناسبی را بتوانند ایجاد کنند. در نهایت می‌توان انتظار تحولاتی شگرف در حوزه ابزارهای تشخیصی در چند سال آینده را داشت، هرچند این موضوع کاملا بستگی به آمادگی سیستم‌های سلامت و جامعه پزشکی برای پذیرش آن‌ها دارد.
ثبت ديدگاه