نوآوری‌های دیجیتال و سیستمهای مبتنی بر این فناوری، ابعاد مختلف زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار داده است. این تاثیر به حدی زیاد است که امروزه کمتر حوزه‌ای را می‌توان یافت که از نفوذ سیستمهای دیجیتال و نوآوری‌های آن بی‌بهره مانده باشد.
یکی از حوزه‌هایی که تحت تاثیر فناوری‌های دیجیتالی شاهد پیشرفت چشمگیری بوده، حوزه سلامت و درمان است. استفاده از سیستمهای مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال و سیستم‌هایی که به عنوان ابزارهای هوشمند شناخته می‌شوند، نقش مؤثری در بهبود فرآیند تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف داشته‌اند.
بنابراین شاید با توجه به این که کادر درمانی و بیماران برای استقبال از فناوری‌ها، آمادگی لازم را پیدا کرده‌اند؛ دیگر وقت آن رسیده باشد که بیمارستان‌ها هم به سیستمهای دیجیتال مجهز شوند. حضور فناوری‌های دیجیتال در بیمارستان‌های هوشمند آینده بدون تردید نویدبخش ورود به عصری جدید در حوزه درمان و پزشکی است.
هوشمند سازی مراکز بزرگ درمانی مانند بیمارستان به عنوان جزئی از شهر هوشمند، از سه جهت مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
- سامانه‌های هوشمند مدیریت تاسیسات بیمارستان:
پیاده سازی
با توجه به مساحت، محل و نوع بیمارستان می‌توان کنترل هوشمند بیمارستان را در سطوح مختلف، مدیریت کرد. امکانات و سیستم‌هایی که در بیمارستان‌های هوشمند پیاده می‌شوند، بسیار متنوع‌اند. پیاده سازی هرنوع از سیستمهای کنترل هوشمند بیمارستانی، بستگی به طراح و خواسته تیم کارفرما دارد. از طرف دیگر با توجه به نیاز هر کارفرما که مسایل امنیتی، انرژی، محیط زیست، و… برایش مهم‌تر باشد، روش کار متفاوت خواهد بود.
اما از مهم‌ترین، پر بازده‌ترین و محبوب‌ترین سیستمهای هوشمند سازی پیاده شده بر روی بیمارستان‌ها می‌توان موارد زیر را نام برد:
الف) کنترل و تنظیم روشنایی:
- روشن و خاموش کردن چراغ‌ها
- کنترل میزان روشنایی چراغ‌ها(کاهش یا افزایش نور هر لامپ): با توجه به هزینه‌های زیاد پیاده سازی این سیستم، فقط می‌توان در برخی از فضاهای خاص مانند بخش‌های مراقبت‌های ویژه از این سیستم استفاده نمود.
- کنترل مرکزی برای سیستم روشنایی.
- کنترل زمانی به منظور زمانبندی روشن بودن چراغ‌ها.
- تشخیص میزان و شدت روشنایی به کمک حسگرها.
- روشنایی اضطراری که روشن کردن تمامی چراغ‌ها در وقت اضطراری نظیر زلزله و … را شامل می‌شود.
ب) کاهش مصرف انرژی:
میزان مصرف انرژی در نیم قرن گذشته به طور سرسام‌آوری افزایش یافته است. به همین علت کشورهای مصرف‌کننده‌ی انرژی، برای صرفه‌جویی و استفاده بهینه از انرژی‌های موجود و همچنین جایگزینی انرژی‌های جدید، گام برداشته‌اند. در این راستا، مسئله مهم دیگر در بیمارستان‌های هوشمند، دستیابی به حداکثر آرامش، رفاه، و امنیت بیماران با صرف حداقل هزینه است. با توجه به موارد ذکر شده استفاده از سامانه‌های هوشمند مدیریت تاسیسات در بیمارستان از طرفی منجر به کاهش انرژی مصرفی بیمارستان های هوشمند شده و از طرف دیگر منجر به افزایش رفاه، آسایش و آرامش بیماران در مدت زمان اقامت در بیمارستان می‌گردد.
ج) سیستمهای دوربین مداربسته (CCTV)
د) سیستمهای کنترل تردد ( ACCESS CONTROL)
ه) سیستمهای حفاظت پیرامونی(INTRUDER ALARM)
و) سیستمهای اعلام و اطفاء حریق(FIRE ALARM)
ک) سیستمهای پیجینگ مرکزی و یا محلی (PAGING)
ل) سیستمهای کمک ناوبری فرود هلیکوپتر بر روی بام بیمارستان. (NDB)
م) سامانه داروخانه رباتیک هوشمند.
ن) سامانه مدیریت پارکینگ بیمارستان.
-
سامانه‌های هوشمند اطلاع رسانی بیمارستان
سامانه‌های هوشمند اطلاع رسانی بیمارستان هوشمند شامل ارائه هرگونه اطلاعات مربوط به مشخصات و وضعیت بیمار، کنترل حضور پزشکان و پرستاران و… است. به کمک این سیستم، کنترل تمامی مراحل درمانی و زمان بندی‌ها با استفاده از سیستم هوشمند و بسیار کارآمد صورت می‌گیرد. از مزایای استفاده از سامانه‌های هوشمند اطلاع رسانی می‌توان موارد زیر را نام برد.
- کنترل وضعیت و حالت تخت، چراغ‌ها و روشنایی، تهویه و سیستمهای حرارتی و برودتی، پرده و غیره.
- ارائه نکات لازم و دستورالعمل‌های پزشکی و نیز مراقبت‌های پرستاری.
- ارتباط با بخش‌های مختلف بیمارستان در ساعتی خاص برای رسیدگی به وضع بیمار و تجویز دارو.
- ارائه اطلاعات عمومی لازم همراه با توصیه‌های پزشکی.
- صرفه جویی کاملا مشهود در وقت و مصرف انرژی و سرعت و دقت بخشیدن به امور بیمارستان.
- اعلام درخواست‌های بیمار در سریع‌ترین زمان ممکن.
- پیج کردن پرستار.
- یاد آوری نکات ضروری و حیاتی به پرستاران و پزشکان.
- سیستمهای نوبت‌دهی هوشمند.
-
سامانه‌های تشخیص، بررسی و معالجه در بیمارستان هوشمند
تشخیص بیماری، عکسبرداری، انجام آزمایشات تشخیصی و حتی انجام عمل جراحی نیز منوط به استفاده از تجهیزات رایانه‌ای است. کلیه اطلاعات پزشکی و نتایج بررسی‌های پزشکی به تبلت اختصاصی پزشک معالج بیمار ارسال می شود.
همچنین با استفاده از سیستمهای رایانه‌ای، کمک تصمیم گیری مشاوره‌های لازم به پزشک معالج در زمینه تشخیص نوع بیماری و نحوه درمان آن داده می‌شود.
استفاده از تبلت‌ها و گوشی‌های تلفن هوشمند، حضور مجازی پزشکان در بخش‌های مختلف بیمارستان را در هر ساعتی از شبانه روز امکان پذیر می‌سازد و پزشک می‌تواند از طریق بارکدهایی که روی داروها نصب می‌شود، داروهای مورد نظرش را برای بیمار تجویز کند. و به طور خلاصه تمام اموری که مسئولیت انجام آن را به عهده دارد، تحت کنترل قرار دهد.
همه اتاق‌های بیمارستان مجهز به پایانه‌های ارتباطی رایانه‌ای می‌شوند که از طریق سیستمهای پردازش ابری با هم در ارتباط هستند. بنابراین تمامی اطلاعات از تشخیص بیماری تا توصیه‌های پزشک به ایستگاه پرستار و تجویز دارو به صورت الکترونیکی ثبت خواهد شد.
استفاده از سیستم اطلاعات بیمارستانی(HIS)
سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS) یک سیستم مکانیزه مدیریت اطلاعات و اسناد در بیمارستان هوشمند است. با توجه به تحولات گسترده در تکنولوژی پزشکی و افزایش انتظارات بیماران، نیاز روزافزون به استفاده از سیستم اطلاعات بیمارستانی در بیمارستان پدید آمده است. در دوران تکنولوژی و انفجار اطلاعات در سطح بهداشتی و درمانی، کارشناسان معتقدند در قرن بیست‌ویکم بیمارستان‌هایی که فاقد سیستم اطلاعات بیمارستانی باشند، حرفی برای گفتن ندارد و توانایی رقابت با سایر بیمارستان‌ها را نخواهند داشت.
سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS) یک ابزار قدرتمند اطلاعاتی است که می‌تواند مدیران بیمارستان‌ها را در فرایند ادراه بیمارستان‌ها و اتخاذ تصمیم‌های صحیح یاری نماید و عملکرد مثبت بیمارستان‌ها را به نحو چشمگیری افزایش دهد. ناکارآمدی روش‌های دستی، رشد تحقیقات پزشکی در جهان، پیشرفت صنعت بیمه و تغییر در روش‌های بازپرداخت به مراکز طرف قرارداد، روش‌های نوین آموزش پزشکی، پیشرفت عظیم تجهیزات و امکانات پزشکی، افزایش سطح تخصصی کارکنان و تحول در نحوه سرویس‌دهی و مدیریت بیمارستانی، رشد روزافزون هزینه های درمانی، افزایش انتظارات بیماران، ضرورت ارتباط مراکز پزشکی و متخصصان علوم پزشکی با یکدیگر و غیره از مهم‌ترین ضرورت‌ها و دلایل اتوماسیون سیستم اطلاعات بیمارستانی هستند. همچنین وجود یک سیستم اطلاعات مدیریتی خوب، برای ارزیابی کیفیت مراقبت انجام شده برای بیمار ضروری است.
اهداف استفاده از سیستم HIS
- ارتقاء سطح کارایی پرسنل
- حذف رویه‌های تکراری و غیرضروری
- استفاده از کامپیوتر به عنوان ابزار کار
- استخراج آمار و اطلاعات به روش‌های سریع‌تر و دقیق‌تر
- بهبود کیفی وضع خدمات درمانی
- ایجاد یک روش و سیستم کاری مدرن و استاندارد بیمارستانی
- برقراری ارتباط داده‌ها با سیستمهای مهندسی پزشکی
- برقراری ارتباط اطلاعاتی بین بیمارستان‌ها و مراکز درمانی در سطح کشور
- رسیدن به یک بانک اطلاعاتی توزیع شده در سطح کشور و ایجاد ارتباط آن با شبکه‌های بهداشت جهانی
- ارتقای سطح بهداشت جامعه
- کاهش تخلفات پزشکی
- امکان طبابت از راه دور
استفاده از سیستم PACS و توانایی انتقال سریع تصاویر پزشکی در فرمت DICOM
سامانه بایگانی و تبادل تصویر معروف به سامانه PACS عبارت است از شبکه یا سیستم الکترونیکی بایگانی و تبادل تصاویر پزشکی. در واقع می‌توان گفت یک سیستم انتقال و ذخیره تصاویر پزشکی است که تصاویر پزشکی را پس از تبدیل به فرمت دیجیتال از طریق شبکه‌های سرعت بالا منتقل نموده و آن‌ها را به جای سیستم رایج فیلم‌های رادیولوژی به فرمت دیجیتال ذخیره می‌نماید. همچنین این سامانه به پزشکان کمک می‌کند تا با استفاده از امکانات نرم افزاری متنوع تشخیص سریع‌تر و دقیق‌تری را برای بیماران خود انجام دهند.
PACS، شامل ایستگاه‌های پرداخت و نمایش تصویری متصل به ابزارهای بایگانی تصویر و توانایی شبکه بندی است.
تصویر برداری DICOM
با توجه به اهمیت تبادل درست اطلاعات بیماران در حال حاضر برخی از ارتباطات و تبادلات در سطح جهان بصورت استاندارد تعریف شده است و همه ملزم به رعایت آن شده‌اند. از جمله این استانداردها استاندارد DICOM (استاندارد جهانی تبادل تصاویر پزشکی) است.
از DICOM برای تبادل تصاویر پزشکی و اطلاعات مرتبط با ان استفاده می شود. در واقع هدف آن ایجاد ارتباط و بهبود جریان کاری میان سیستمهای تصویربرداری و سایر سیستمهای اطلاعاتی می‌باشد. استاندارد DICOM می‌تواند به راحتی در سطوح مختلف از نظر اطلاعات پشتیبانی شود.
سطح زیر بنایی و اولیه پشتیبانی از DICOM عبارت است از همان پشتیبانی تبادل تصاویر برای فرستنده و گیرنده. سایر سطوح پشتیبانی مربوط به ارتباط با پایگاه داده‌ها(مانند تبادل سایر اطلاعات بیمار) و بازیافت اطلاعات تصاویر در صورت نیاز است. سایر ابعاد عبارتند از مدیریت تصاویر، اطلاعات زمانبندی برای بیماران، کیفیت تصاویر، امنیت و….
امروزه تمام وسایل تصویربرداری که در رادیولوژی استفاده می‌شوند(مثل CT، MRI، سونوگرافی وRF ) از استاندارد DICOM برای تبادل تصاویر و اطلاعات مرتبط استفاده می‌کنند. استفاده سایر ابزارهای تخصصی(مانند اندوسکوپی، پاتولوژی، افتالموسکوپی و درماتولوژی) از DICOM نیز اغاز شده است. چون نیاز به انتقال این اطلاعات به پرونده سلامت بیمار (EHR) رو به افزایش است.
مزایای استفاده از سیستم PACS
- صرفه جویی در هزینه فیلم‌های رادیولوژی
- افزایش کیفیت تصاویر موثر
- صرفه جویی در وقت
- عدم نیاز به بایگانی مخصوص فیلم‌های رادیولوژی
- در این سیستم امکان اشتباه شدن کلیشه‌های رادیوگرافی بیماران با یکدیگر وجود ندارد.
- در وقت بسیار صرفه جویی شده و راندمان بخش تصویربرداری افزایش پیدا می‌کند.
- حذف سیستم ظهور و ثبوت و تاریکخانه‌ها
مزایای پیاده سازی سامانه‌های هوشمند بیمارستانی
- افزایش کیفیت ارائه خدمات به بیماران و ارتقاء سطح کیفی بیمارستان.
- کمتر شدن زمان ارائه خدمات به بیماران.
- کاهش خطاهای پزشکی.
- ذخیره اطلاعات بیماران به صورت الکترونیکی در دیتا سنتر بیمارستان هوشمند به منظور نگهداری سوابق بیمار و در صورت نیاز انتقال به بیمارستان‌های دیگر.
- کاهش هزینه‌های خدمات بیمارستانی.
- بهینه سازی استفاده از منابع و تجهیزات بیمارستان.
- بهینه سازی استفاده از منابع انسانی بیمارستان.
- افزایش سطح ایمنی و امنیت بیمارستان.
- کاهش مصرف انرژی بیمارستان.
- افزایش عمر مفید تجهیزات و کاهش هزینه نگهداری و تعمیرات آن‌ها.
ثبت ديدگاه